Gedragsverandering

Gehandicaptenzorg

Gedragsverandering kan nog best lastig zijn. Hoe overtuig je jouw collega’s? Hoe spreek je iemand aan op zijn of haar gedrag? En hoe zorg je dat je een verandering vasthoudt? Wij geven je wat tips!

Positiviteit als sleutel

Het stimuleren van positief gedrag begint met het belonen en erkennen van wat goed gaat. Het benadrukken van successen en het geven van complimenten kan zorgprofessionals motiveren om infectiepreventiemaatregelen consequent op te volgen.

Betrek het bestuur

Gedragsverandering is pas effectief als het wordt gedragen door de hele organisatie. Betrokkenheid van het bestuur is essentieel. Zorg voor duidelijke communicatie en een gedeelde verantwoordelijkheid tussen management en zorgpersoneel.

Waarom is gedragsverandering zo lastig?

Gedrag veranderen is complex omdat het vaak gaat om gewoontes die diep ingebed zijn in de dagelijkse routines. Bovendien kunnen factoren zoals werkdruk, onduidelijke richtlijnen en een gebrek aan directe feedback dit proces bemoeilijken. Wil je meer weten waarom gedragsverandering zo lastig kan zijn, lees hier het stuk van Linda Lakenman, deskundige infectiepreventie bij GGD Hollands Noorden. 

Test je kennis over infectiepreventie!

Verandering begint met begrip. Ben jij een infectiepreventie kenner? Test samen met je collega’s hoe goed jullie kennis is over infectiepreventie!

Deskundige Infectiepreventie aan het woord

Aanbevelingen doorvoeren uit hygiëne audits, nieuwe afspraken rond handschoengebruik invoeren, andere schoonmaakmaterialen gebruiken. Zomaar een aantal voorbeelden van veranderingen die je tijdens je werk tegenkomt. En dat komt er dan bij, naast al je andere werkzaamheden die ook door moeten gaan. Dat dit vaak niet meevalt, is wel duidelijk.

We weten ondertussen dat het mislukken van het doorvoeren van veranderingen lang niet altijd te maken heeft met onwil. Sterker nog, de wil is er vaak juist wel. Er zijn echter veel andere factoren die hierbij een rol spelen. Door de jaren heen heb ik ervaren dat veel factoren van invloed zijn bij het wel of niet slagen van het doorvoeren van veranderingen. Velen hebben één ding gemeen, ze gaan allemaal over gedrag.

 

Gedrag

Vanuit de literatuur over gedragsverandering is bekend dat de mens handelt vanuit 3 basisbehoeften:

Je competent voelen: de behoefte aan zelfvertrouwen, weten wat je moet doen.
Je autonoom voelen: de behoefte zelf te bepalen wat je doet, eigen regie.
Je verbonden voelen: de behoefte tot interactie met een ander, ergens onderdeel van willen zijn.

Naast het gedrag van mensen is natuurlijk ook de omgeving, de organisatie een belangrijk element.

 

Belemmerende en bevorderde factoren

Om ervoor te zorgen dat een nieuwe werkafspraak routine wordt tijdens de dagelijkse werkzaamheden, loont het de moeite aandacht te besteden aan de drie basisbehoeften. We kunnen daarmee namelijk ons gedrag beïnvloeden en sturen. Om dat te kunnen doen moeten we wel eerst weten wat de stand van zaken is rond ons gedrag. Dat doen we door de belemmerende en de bevorderende factoren te onderzoeken.

Kennis van belemmerende factoren maakt dat je ze kunt beïnvloeden. Om een idee te geven, hier een aantal voorbeelden:

ik weet wel hoe het moet” overschatting
ik heb altijd gedacht dat het zo moest” niet bekwaam
oeps, totaal vergeten” geen routine.
Kennis en vaardigheden vergroten werkt hierbij bevorderend.

ik kan dit op deze manier niet uitvoeren” geen eigen inbreng
dit heeft totaal geen zin” geen vertrouwen in het doel.
Zelf kunnen bepalen hoe je je werk uitvoert werkt hierbij bevorderend

 mijn collega’s vinden het onzin” er graag bij willen horen.
Ergens onderdeel van kunnen zijn en samenwerken werkt bevorderend

En weten wat al wel goed werkt is belangrijk; best practices! Neem dat vooral mee. 

In het stuk hiernaast vertelt Linda Lakenman over haar ervaringen met gedragsverandering. Linda is een deskundige infectiepreventie bij de GGD Hollands Noorden en komt voor haar werk over de vloer bij diverse instellingen. 

Praktische tools om aan de slag te gaan

Hier zijn enkele praktische tools en methoden om gedragsverandering te ondersteunen:

  • Kennisoverdracht en vaardigheden aanleren: Er worden regelmatig trainingen en workshops georganiseerd waarin medewerkers worden meegenomen in het belang van infectiepreventie en gedragsverandering. Ook kun je zelf met collega’s aan de interactief aan de slag met de 5 gedragsbrillen, zie Gedragsbrillen.
  • Protocollen: Zorg dat de instructie concreet is en gemakkelijk vindbaar.
  • Reminder-materialen: Gebruik posters, stickers en digitale meldingen om medewerkers te herinneren aan hygiëneprotocollen.

Tips voor Succesvolle Gedragsverandering

  • Maak doelen specifiek en meetbaar: Zorg dat iedereen weet wat er precies van hen verwacht wordt.
  • Gebruik positieve communicatie: Benadruk wat goed gaat in plaats van alleen te focussen op wat beter kan.
  • Wees geduldig: Gedragsverandering kost tijd en vraagt om consistentie.
  • Stimuleer samenwerking: Laat teams elkaar motiveren en ondersteunen bij het naleven van infectiepreventiemaatregelen.
  • Evalueer en verbeter: Vraag regelmatig om feedback en pas de aanpak aan waar nodig.

Een hulpmiddel om een nieuwe werkwijze stapsgewijs door te voeren is het actiewiel. Bedenk dat je klein moet beginnen en het onderwerp structureel onder de aandacht moet houden.